Ben Dayer Meyndagi eng halokatli ommaviy otishma paytida besh marta otib tashlandi, qurolli shaxs bouling zalida va barda 18 kishini o’ldirgan. Bir yil o’tgach, Dayer va kelini Kila Smit hayotlarining eng yomon kunini eng yaxshi kunga aylantirmoqchi. Lyuiston singari juma kuni dahshatli birinchi yilligini nishonlashga tayyorgarlik ko’rmoqda, Dayer va Smit ikkinchi yilga umid bilan qarashmoqda. Dayer shu bahorda Smitga turmush qurishni taklif qildi, u hayotga yangicha qarash bilan mustahkamlandi va o’zini tutmaslikka qaror qildi. Ular kelasi yilgi to‘y sanasi sifatida 25-oktabrni, otishma bilan bir kunni tanladilar. Ular kunni qayta tiklashni xohlaydilar. “Shunday qilib, bu biz uchun har doim yaxshi eslatma bo’lishi mumkin. Biz har yili qo’rqmaydigan narsa va bu har yili yuraklarimizni sindirmaydi, – dedi Smit. “Chunki “Oh, bu bizning to’y kunimiz. O’sha kuni biz qaytarib oldik va biz uni o’zimizniki qildik.’” Er-xotin, ikkalasi ham 48 yoshda, otishmadan bevosita zarar ko’rgan o’nlab odamlar orasida bo’lib, ular hali ham jismoniy va ruhiy jarohatni yengish yo’llarini topishga harakat qilmoqdalar. Ko’pchilik uchun yubiley nomaqbul xotiralarni qaytaradi. Qo’rqinchli tushlar yo’qolmadi: “Men har kuni qo’rqinchli tushlar ko’raman”, deydi 39 yoshli Megan Vozzella, uning turmush o’rtog’i Stiv Vozzella Schemengees Bar & Grilleda o’ldirilgan. “Men har doim dahshatli tushlar ko’raman. Biz yaqinlashayotgan sayin, men yaxshi uxlamayapman”. Meganning aytishicha, eri o’limidan oldin tashqariga emaklashga muvaffaq bo’lgan. Og’riq ichida u haqida o’ylash va ushlab turishga harakat qilish unga dahshatli tushlar keltiradi. Kar bo’lgan Vozzella surdo tarjimoni orqali gapiradi. Uning eri barda makkajo’xori o’ynab o’lgan to’rtta kardan biri edi. Megan ularning uchtasi bilan bir maktabda o’qigan va ularning barchasi bir-birlarini yaxshi bilishardi. Megan va Stiv Stiv o’ldirilganida nikohlarining birinchi yilligini nishonlashlariga ikki hafta qolgan edi. Ular 2009 yilda uchrashishgan va lagerda bir-birlari bilan tanishishgan va ular birgalikda qilishni yaxshi ko’rishgan. Ularning 13 yoshli Bella ismli qizi bor. O’sha oqshom Megan turmush o’rtog’idan ham, jamiyatining katta qismidan ham ayrilib qoldi. “Biz kelajagimiz bor, oilani boqamiz va birga qariymiz deb o’ylagandik. Va ularning hammasi g’oyib bo’ldi, – dedi u. “Dunyo ostin-ustun.”Lyuiston qurbonlarni sharaflash marosimini rejalashtirmoqda Lyuiston juma kuni qurbonlar, omon qolganlar, birinchi tibbiy yordam ko’rsatuvchilar va fojiadan jabr ko’rgan boshqalarni sharaflash uchun yubiley marosimini rejalashtirmoqda. Kechqurun musiqa, nutqlar va ikki daqiqalik sukut saqlaydi. Suratga olish jarayoni “Just-In-Time Recreation” bouling zalida soat 19:00 dan oldin boshlandi. To’p va lazer o’rnatilgan yarim avtomatik miltiq bilan qurollangan armiya zahirasi Robert Kard 45 soniya ichida sakkiz kishini o’ldirdi. Keyin u barga 4 milya yo’l bosdi va u erda yana 10 kishini o’ldirdi. Keyinroq u o’zini o’ldirdi. “Biz shunchaki bir guruh odamlar bo’lib, o’zimiz yoqtirgan ish bilan mashg’ul edik”, deb eslaydi barda makkajo’xori o’ynayotgan Dayer. “Atirlar va ovqat yeyish, bir-ikkita ichimlik ichish va sumkalarni tashlash. Va keyin butun jahannam bo’shab ketdi.” Dayer o’qdan keyin erga yotib, o’ng qo’lidan oqayotgan qonni ushlab turishga harakat qildi. U boshini ko‘tarib, unga tikilib turgan Kartani ko‘rdi. Qurolli nishonga olganida, Dayer qo’llarini ko’tarib, boshini egib, uni halokatli o’qdan qutqardi. U ko’zlarini yumdi va nafas olmaslikka harakat qildi. Dayer barmog’ini va o’ng qo’lini ishlatmay qoldi. Shu kunlarda u bir qo’li bilan osonlikcha kiyib olishi uchun o’lchami juda katta kiyimlarni sotib oladi. U hali ham pishirishni va makkajo’xori qoplarini chap qo’lda tashlashni o’ylamoqda. Har safar u dushda chandiqlariga qaraganida yoki ko‘ylagining tugmalarini bosganida, uni eslatadi. “Men hali ham o‘sha kuni yashayman”, dedi u. “Ammo men tirikman”. Armiya va politsiya bir necha oy oldin qurollarni qo‘lga kiritish imkoniyatini qo‘ldan boy berdi. Otishma paytida armiya ham, politsiya ham Kardning qurollarini qo’lga kirita olmadi, garchi uning ruhiy sog’lig’i izdan chiqayotganini va u dahshatli tahdidlar qilayotganini bilishiga qaramay, tergov komissiyasi. 100 ga yaqin tirik qolganlar va qurbonlarning qarindoshlari armiyani sudga berish uchun choralar ko’rmoqda. Otishma sodir bo’lganidan beri Meyn o’zining “sariq bayroq” qonunini kuchaytirdi va qurol qonunlariga boshqa o’zgarishlar kiritdi. Ammo u ba’zi advokatlar xohlaganidek hujum qurollarini taqiqlamadi. AQSh general jarrohi iyun oyida qurolli zo’ravonlikni sog’liqni saqlash inqirozi deb e’lon qildi. Doktor Vivek Mertining aytishicha, amerikaliklar maktabga, supermarketga yoki o’zlarining ibodat uylariga o’ldirishdan tashvishlanmasdan borish imkoniyatiga ega bo’lishni xohlashadi. U hujum qurollari va fuqarolik maqsadlarida foydalanish uchun katta hajmli jurnallarni taqiqlashga chaqirdi. Meyn qishlog’ida yashovchi ko’plab odamlar kabi ov qilishni yaxshi ko’radigan Dayerning aytishicha, uning tajribasi qurol haqidagi qarashlarini o’zgartirmagan. “Mashinangiz halokatli bo’lishi mumkin. Agar xohlasangiz, qurolingiz, agar siz uni paradga olib borib, odamlarni o’qqa tutsangiz “, dedi u. “Demak, mening qurolga bo’lgan munosabatim bundan farq qilmaydi. Men hali ham ularga egaman va men ularni hali ham sotib olaman.”Dyer o’zining Oberndagi uyining palubasida gapirar ekan, narigi o’rmonda o’q ovozi eshitiladi. Dayerning aytishicha, voleybollar uni bezovta qilmaydi, chunki ular uzoqda. Uning so‘zlariga ko‘ra, u yana ov qilishni o‘rganganidan juda xursand, bu safar faqat chap qo‘lini ishlatadi.Dyer kabi Vozzella ham qurolni muammo sifatida ko‘rmaydi, aksincha, ruhiy salomatlik tizimidagi muvaffaqiyatsizliklarni ayblaydi. U qirg‘indan oldin Cardning qurollarini musodara qilmagani uchun politsiya va harbiylardan g‘azabda. “Ular ko‘p imkoniyatlarni qo‘ldan boy berishdi”, dedi u. Vozzellaning qizi maktabga borishdan qo‘rqib, otishma paydo bo‘lishidan xavotirda. Bu og‘ir yil bo‘ldi. Ularning ikkalasi uchun, dedi Vozzella, lekin ular lagerga borib, oila va do’stlar bilan vaqt o’tkazish orqali taskin topdilar. Vozzella otishmadan so’ng qo’liga olgan tatuirovkasini ko’rsatadi – farishta qanotlari bo’lgan yurak va yozuv: ” “Sevimli xotirada” Stiven M. Vozzella. “Bu hech qachon oson emas”, dedi u, “Umrim davomida davom etish oson bo’lmaydi, lekin men har kuni asta-sekin harakat qilyapman. ”___Associated Press jurnalistlari Rodrique Ngowi, Robert F. Bukaty, Patrik Uitl, Devid Sharp va Xolli Ramer ushbu hisobotga o’z hissalarini qo’shdilar.
Ben Dayer Meyndagi eng halokatli ommaviy otishma paytida, bouling zalida va barda qurollangan shaxs 18 kishini o’ldirganda besh marta o’q uzgan.
Bir yil o’tgach, Dayer va kelini Kila Smit hayotlarining eng yomon kunini eng yaxshi kunga aylantirmoqchi.
Lyuiston juma kunining birinchi yubileyini nishonlashga tayyorgarlik ko’rayotganda, Dayer va Smit ikkinchi yilga umid bilan qarashmoqda. Dayer shu bahorda Smitga turmush qurishni taklif qildi, u hayotga yangicha qarash bilan mustahkamlandi va o’zini tutmaslikka qaror qildi. Ular kelasi yil to‘y sanasi sifatida 25 oktabrni, otishma bilan bir kunni tanladilar. Ular kunni qaytarib olishni xohlashadi.
“Shunday qilib, bu biz uchun har doim yaxshi eslatma bo’lishi mumkin. Biz har yili qo’rqmaydigan narsa va bu har yili yuraklarimizni sindirmaydi, – dedi Smit. “Chunki “Oh, bu bizning to’y kunimiz. O‘sha kunni biz qaytarib olib, o‘zimizniki qilib oldik”.
Ikkala 48 yoshli er-xotin otishmadan bevosita ta’sirlangan o’nlab odamlar orasida, ular hali ham jismoniy va hissiy travma bilan ishlash yo’llarini topishga harakat qilmoqdalar. Ko’pchilik uchun yubiley yoqimsiz xotiralarni qaytaradi.
Dahshatli tushlar ketmadi
“Men har kuni dahshatli tushlar ko’raman”, dedi Megan Vozzella, 39, uning turmush o’rtog’i Stiv Vozzella Schemengees Bar & Grille’da o’ldirilgan. “Men har doim dahshatli tushlar ko’raman. Borgan sari yaqinroq bo‘lsak, uxlay olmayman”.
Meganning aytishicha, eri o’limidan oldin tashqariga emaklashga muvaffaq bo’lgan. U haqida og’riq bilan o’ylash va ushlab turishga harakat qilish unga dahshatli tushlar keltiradi.
Kar bo’lgan Vozzella surdo tarjimoni orqali gapiradi. Uning eri barda makkajo’xori o’ynab o’ldirilgan to’rtta kardan biri edi. Megan ularning uchtasi bilan bir maktabda o’qigan va ularning barchasi bir-birlarini yaxshi bilishgan.
Stiv o’ldirilganida Megan va Stiv nikohlarining birinchi yilligini nishonlashlariga ikki hafta qolgan edi. Ular 2009 yilda uchrashishgan va lagerda bir-birlari bilan tanishishgan va ular birgalikda qilishni yaxshi ko’rishgan. Ularning 13 yoshli Bella ismli qizi bor. O’sha oqshom Megan erini ham, jamiyatining katta qismini ham yo’qotdi.
“Biz kelajagimiz bor, oilani boqamiz va birga qariymiz deb o’ylagandik. Va ularning hammasi g’oyib bo’ldi, – dedi u. “Dunyo ostin-ustun.”
Lyuiston qurbonlarni sharaflash marosimini o’tkazishni rejalashtirmoqda
Lyuiston juma kuni qurbonlar, omon qolganlar, birinchi tibbiy yordam ko’rsatuvchilar va fojiadan jabr ko’rgan boshqalarni sharaflash uchun yubiley marosimini rejalashtirmoqda. Kecha musiqa, nutqlar va ikki daqiqalik sukut saqlaydi.
Suratga olish jarayoni soat 19:00 dan oldin, “Just-In-Time Recreation” bouling zalida boshlandi. To’p va lazer o’rnatilgan yarim avtomatik miltiq bilan qurollangan armiya zahirasi Robert Kard 45 soniya ichida sakkiz kishini o’ldirdi. Keyin u barga 4 milya yo’l bosdi va u erda yana 10 kishini o’ldirdi. Keyinchalik u o’zini o’ldirdi.
Barda makkajo’xori o’ynayotgan Dayer: “Biz shunchaki bir guruh odamlar edik, o’zimiz yoqtirgan narsa bilan mashg’ul edik”, deb eslaydi. “Atirlar va ovqat yeyish, bir-ikkita ichimlik ichish va qoplarni tashlash. Va keyin butun do’zax buzildi. ”
Dayer o‘qqa tutilganidan keyin o‘ng qo‘lidan oqayotgan qonni ushlab turishga urinib, yerda yotibdi. U boshini ko‘tarib, unga tikilib turgan Kartani ko‘rdi. Qurolli nishonga olganida, Dayer qo’llarini ko’tarib, boshini egib, uni halokatli o’qdan qutqardi. U ko’zlarini yumdi va nafas olmaslikka harakat qildi.
Dayer barmog’ini va o’ng qo’lini yo’qotdi. Shu kunlarda u bir qo’li bilan osonlikcha kiyib olishi uchun o’lchami juda katta kiyimlarni sotib oladi. U hali ham pishirishni va makkajo’xori qoplarini chap qo’lda tashlashni o’ylamoqda. Har safar u dushda chandiqlariga qarasa yoki ko’ylagining tugmachalarini qo’zg’atsa, uni eslatadi.
“Men hali ham o’sha kuni yashayman, – dedi u, – lekin men tirikman.”
Armiya va politsiya qurollarni qo’lga kiritish imkoniyatini qo’ldan boy berdi
Tergov komissiyasi otishma oldidan bir necha oy oldin, Armiya ham, politsiya ham Kardning ruhiy salomatligi buzilganligini va dahshatli tahdidlar qilayotganini bilishiga qaramay, uning qurollarini tortib ololmadi. 100 ga yaqin tirik qolganlar va qurbonlarning qarindoshlari armiyani sudga berish choralarini ko’rmoqda.
Otishma sodir bo’lganidan beri Meyn o’zining “sariq bayroq” qonunini kuchaytirdi va qurol qonunlariga boshqa o’zgarishlar kiritdi. Ammo ba’zi himoyachilar xohlaganidek, hujum qurollarini taqiqlamadi.
AQSh general jarrohi iyun oyida qurolli zo’ravonlikni sog’liqni saqlash inqirozi deb e’lon qildi. Doktor Vivek Mertining aytishicha, amerikaliklar maktabga, supermarketga yoki o’zlarining ibodat uylariga o’ldirishdan tashvishlanmasdan borish imkoniyatiga ega bo’lishni xohlashadi. U hujum qurollari va fuqarolik maqsadlarida foydalanish uchun katta hajmli jurnallarni taqiqlashga chaqirdi.
Meyn qishlog’ida yashovchi ko’plab odamlar kabi ov qilishni yaxshi ko’radigan Dayer, uning tajribasi qurolga bo’lgan qarashlarini o’zgartirmaganini aytdi.
“Agar siz uni paradga olib borib, odamlarni o’ldirsangiz, mashinangiz halokatli qurol bo’lishi mumkin”, dedi u. “Demak, mening qurolga bo’lgan munosabatim bundan farq qilmaydi. Men hali ham ularga egaman va hali ham ularni sotib olaman.”
Dayer o’zining Auburndagi uyining palubasida gapirayotganda, narigi o’rmonda o’q ovozi eshitiladi. Dayerning aytishicha, voleybollar uni bezovta qilmaydi, chunki ular uzoqda. Darhaqiqat, u yana ov qilishni o‘rganishdan hayajonlanganini, bu safar faqat chap qo‘lini ishlatganini aytdi.
Dayer singari, Vozzella ham qurolni muammo deb hisoblamaydi, aksincha, ruhiy salomatlik tizimidagi nosozliklarni ayblaydi. U qatliomdan oldin Kardning qurollarini musodara qilmagani uchun politsiya va harbiylardan g’azabda.
“Ular ko’p imkoniyatlarni qo’ldan boy berishdi”, dedi u.
Vozzellaning qizi maktabga borishdan qo’rqib, otishma paydo bo’lishidan xavotirda. Bu ikkalasi uchun ham og‘ir yil bo‘ldi, dedi Vozzella, lekin ular lagerga borib, oila va do‘stlar bilan vaqt o‘tkazish orqali taskin topdilar.
Vozzella otishmadan keyin qo’liga olgan tatuirovkasini ko’rsatadi – farishta qanotlari bo’lgan yurak va “Sevimli xotirada Stiven M Vozzella” yozuvi.
“Bu hech qachon oson emas”, dedi u. “Umrimning qolgan qismida davom etish oson bo’lmaydi. Ammo men har kuni asta-sekin harakat qilaman va o’zimning yangi normal holatimni topaman.
___
Associated Press jurnalistlari Rodrique Ngowi, Robert F. Bukaty, Patrik Uitl, Devid Sharp va Xolli Ramer ushbu hisobotga hissa qo’shdilar.
